Çernobil’in terk edilmiş reaktöründe tespit edilen koyu renkli mantarın, ölümcül radyasyonla beslenebildiği keşfedildi. Radyosentez adı verilen bu süreç, hem ekolojide hem de uzay çalışmalarında yeni bir dönemin kapısını aralıyor. NASA, mantarın özelliklerinden yararlanarak astronotları koruyacak biyolojik kalkanlar geliştirmeyi hedefliyor.
Hürriyet’ten İsmail Sarı’nın derlediği habere göre, Çernobil’in yıllardır karanlıkta bırakılan yasak bölgesinde, bilim insanlarını şaşkına çeviren yeni bir keşif yapıldı. Terk edilmiş reaktör duvarlarında büyüyen Cladosporium sphaerospermum adlı koyu renkli bir mantarın, ölümcül radyasyona yalnızca dayanmakla kalmayıp onunla “beslendiği” anlaşıldı. Gama ışınlarını kimyasal enerjiye çevirerek büyümesini hızlandıran mantarın bu davranışı, bilim dünyasında “radyosentez” olarak adlandırıldı. Bu özellik, felaketten 39 yıl sonra bölgedeki yaşamın nasıl dönüştüğüne dair tüm kabulleri sarsıyor.
Mantarlar radyasyona doğru hareket ediyor
Yapılan analizlerde, incelenen 47 mantar suşundan yalnızca dokuzunun radyasyona doğru hareket ederek daha hızlı büyüdüğü belirlendi. Araştırmacılar bu olağanüstü yeteneğin, mantarın yapısında bulunan ve insanlarda da deriye rengini veren melanin pigmenti sayesinde gerçekleştiğini aktarıyor. Melanin gama ışınlarına maruz kaldığında elektron yapısını değiştiriyor ve mantara adeta “güç depolayan” bir avantaj sağlıyor. Henüz teori aşamasında olan bu mekanizmanın doğal olup olmadığını anlamak için çalışmalar devam ediyor.
NASA “mantar tuğlaları” üzerinde çalışıyor
Bu keşif, yalnızca ekolojik açıdan değil, uzay araştırmaları açısından da çığır açıcı nitelikte kabul ediliyor. NASA, mantarın radyasyonu engelleme kapasitesinden yararlanarak Ay ve Mars için “mantar tuğlaları” geliştirme fikri üzerinde çalışıyor. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) yapılan deneylerde mantarın uzay radyasyonuna maruz kaldığında 21 kat daha hızlı büyüdüğü, ayrıca radyasyonu önemli ölçüde engellediği görüldü. Bu nedenle biyolojik kalkanların gelecekte astronotları kozmik radyasyondan korumada kullanılabileceği düşünülüyor.
Çernobil bölgesindeki değişim yalnızca mantarlarla sınırlı değil. 2014’te yapılan araştırmalarda bölgede yaşayan kurtların, yüksek radyasyona karşı mutasyon geliştirdiği tespit edildi. Benzer şekilde ağaç kurbağalarının da çok daha koyu renklere evrildiği belirlendi ve bu değişim “hızlı evrim” olarak tanımlandı.
