Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), menopoz için kullanılan hormon replasman tedavisi (HRT) ürünlerindeki uyarıların kaldırılacağını açıkladı.
HRT’nin meme kanseri, kalp krizi, inme gibi ciddi riskleri olduğuna dair uyarılar yapılıyordu.
ABD Sağlık Bakanlığı uyarının kaldırılmasının tarihi bir adım olduğunu söyledi.
Açıklamada, HRT konusunda yirmi yılı aşkın bir süredir korku ve yanlış bilgilendirme yapıldığı belirtildi.
İngiltere’de sağlık denetim kurumu NICE’nin son tavsiyesine göre, sıcak basması ve gece terlemesi gibi menopoz semptomlarını hafifletmek için HRT öneriliyor.
Ayrıntılı yeni analizler, HRT’nin yaşam süresini etkilemediğini, ancak her birey ve doktoru tarafından değerlendirilmesi gereken faydaları ve riskleri olduğunu gösteriyor.
NICE kılavuzundada, konuşma terapilerinin de semptomlara yardımcı olabileceğini belirtiyor.
Peki, HRT nedir ve menopoz dönemindeki kadınlara nasıl yardımcı olabilir?
HRT nedir?
Kadınlar menopoz dönemine yaklaşırken, östrojen hormon seviyeleri dalgalanır ve düşmeye başlar.
Östrojen adet döngülerini düzenlemeye yardımcı olur, kemiklerin güçlenmesine katkıda bulunur ve cilt sıcaklığını etkiler.
Seviyeler dengesiz hale geldikçe, kadınlar sıcak basması, gece terlemesi, anksiyete ve eklem ağrısı gibi bir dizi semptom yaşayabilir.
HRT, düşen östrojen seviyelerini tamamlar ve dengeler.
HRT genellikle menopoz geçişine yardımcı olmak için uygulanıyor. Birçok hasta, HRT’nin sağlıklarında büyük bir fark yarattığını ifade ediyor.
Bu tedavi ayrıca kemik erimesini ve kırıkları önlemeye de yardımcı olabilir.
60 yaşın altındaki kadınlar için kalp hastalıklarına karşı da bir miktar koruma sağlayabiliyor.
Beyin sağlığını korumak ve cilt ve saçı iyileştirmek gibi diğer potansiyel faydalarından da söz edilse de şu ana kadar bu konuda kanıtlar sınırlı.
HRT nasıl kullanılır, en uygun tür hangisi?
Menopoz semptomlarını hafifletmek için HRT kullanan kadınların sayısı giderek artıyor.
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS), 2023-24 yılında tahmini 2,6 milyon hastaya 13 milyon HRT ürünü reçete etti.
2022-23 yılında ise 2,3 milyon kadına 11 milyon ürün reçete edilmişti.
HRT hap, bant, jel ve halka gibi birçok formda uygulanabiliyor.
Ana bileşen östrojen olmakla birlikte, genellikle progesteron hormonunun sentetik bir versiyonunu da içeren kombine HRT de var.
Progesteron ilavesi, östrojenin tek başına bazen rahim kanseri riskini artırabileceğinden, rahim zarını korumaya yardımcı olur.
Çoğu uzman, menopoz semptomları ilk ortaya çıktığında tedaviye başlanmasını öneriyor.
Çoğu HRT ilacı vücutta genel etki gösteriyor, ancak vajinal kremler yalnızca bu bölgedeki semptomları hafifletiyor.
Bu, vücudun diğer bölgelerinde emilen östrojen miktarını en aza indirir, ancak bu tedavilerin sıcak basması gibi diğer semptomları hafifletmediği anlamına gelir.
En etkili HRT türü kişiden kişiye değişir ve bireysel semptomlara ve yaşam tarzlarına bağlıdır.
Hastalar genellikle mümkün olan en düşük dozla başlar.
HRT’nin etkisi ne kadar sürede görülür?
HRT’nin tam etkisini hissetmek üç ayı bulabilir. Doğru dozu ve formu ayarlamak için değişiklikler yapmak gerekebilir.
Çoğu uzman, menopoz semptomları ilk ortaya çıktığında tedaviye başlanmasını öneriyor.
60 yaşın üzerinde tedaviye başlanmasının etkileri konusunda çelişkili veriler var, ancak bazı kadınlar kalıcı semptomlarda rahatlama hissettiklerini aktarıyor.
Tedaviyi ne kadar süreyle alabileceğiniz konusunda bir sınır yok.
Bazı uzmanlar HRT’nin uzun yıllar boyunca kullanılmasını desteklerken, İngiltere İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu (NICE) en düşük dozda ve en kısa sürede kullanılmasını öneriyor.
HRT’nin riskleri neler?
2000’li yılların başında yayınlanan iki çalışma, HRT’nin yararlı etkilerinden çok zararlı etkileri olduğunu öne sürdü.
Bu çalışmalar geniş yankı uyandırdı ve HRT kullanımı azaldı.
Tedavinin yararlı olabileceğine dair kanıtlar artmasına rağmen, bazıları hala temkinli davranıyor.
NICE’nin en son kılavuzunda, bireylerin karar vermelerine yardımcı olmak için potansiyel riskleri ve faydaları gösteren ayrıntılı tablolara yer veriliyor.
Örneğin, bir NICE danışmanına göre, 45 yaş ve üstü kadınlarda kombine HRT alanların koroner kalp hastalığı riski, hiç almamış olanlara göre daha yüksek değildi.
Ancak kombine HRT, meme kanseri riskinde küçük bir artışla ilişkili olabilir.
HRT hap, bant, jel ve halka gibi birçok formda uygulanabiliyor.
Kadınlar 65 yaşından sonra HRT almaya başladıklarında demans riski de biraz daha artıyordu. Daha genç hastalarda risk artışı görülmedi.
Kan pıhtılaşması riski az da olsa var, ancak bu sigara içme, kilo ve yaş gibi diğer faktörlere de bağlı.
Bununla birlikte kan pıhtılaşması riski, doğum kontrol hapı kullanıldığında veya hamilelikte olduğundan çok daha düşük.
Hap yerine HRT bantları veya jel kullanmak da bazı riskleri azaltabilir.
Hastaların, farklı HRT seçeneklerinin potansiyel faydaları ve riskleri konusunda sağlık uzmanlarıyla görüşmeleri öneriliyor.
HRT’nin yan etkileri neler?
HRT alanlarda şu yan etkiler görülebilir:
• memede hassasiyet
• baş ağrısı
• mide bulantısı
• hazımsızlık
• mide ağrısı
• vajinal kanama
Çoğu, tedaviye başladıktan sonra üç ay içinde geçer.
Menopoza yaklaşan kişilerde kilo artışı yaygın olsa da bunun HRT’nin etkisi olduğuna dair bir kanıt yok.
Kimler HRT almamalı?
Aşağıdaki durumlarda HRT uygun olmayabilir:
• meme, rahim veya yumurtalık kanseri geçirmiş olmak
• tedavi edilmemiş yüksek tansiyon
• kan pıhtılaşması
• karaciğer hastalığı
• hamile olmak
Başka hangi tedavi seçenekleri var?
En son NICE kılavuzuna göre, 40 yaşın üzerindeki kadınlara HRT ile birlikte veya hastanın bireysel durumuna göre HRT yerine bilişsel davranışçı terapi (BDT) olarak bilinen konuşma terapisi sunulabilir.
Önceki kılavuz taslağı HRT’nin yerine konuşma terapisinin ilk tedavi seçeneği olarak sunulması tavsiyesini içeriyordu ve bu tartışmalı bulunmuştu.
Düzenli egzersiz de uykuyu iyileştirebilir, sıcak basmalarını azaltabilir ve ruh halini iyileştirebilir.
Sağlıklı beslenme, kahve, alkol ve baharatlı yiyeceklerin tüketimini azaltma ve sigarayı bırakma da sıcak basmalarına yardımcı olabilir.
Yürüyüş, hızlı yürüyüş veya tenis gibi vücuda ağırlık bindiren egzersizler de kemiklerin güçlü kalmasına yardımcı olur.
Östrojen ve progesteronun aktivitesini taklit ederek çalışan Tibolone gibi diğer ilaçlar veya bazı antidepresanlar yardımcı olabilir, ancak bunların kullanımında yan etkiler olabilir.
İnsan hormonlarının tam kopyaları olan biyo-özdeş hormonlar hakkında bilgi alabilirsiniz. Bunların farklı türleri bulunuyor:
• NHS tarafından tavsiye edilmeyen bileşik biyo-özdeş hormonlar – çünkü bunlar düzenlenmemiş ve ne kadar güvenli oldukları belli değil
• menopoz semptomlarının tedavisinde güvenli ve etkili olduğu görüldüğü için onaylanmış ve düzenlenmiş biyo-özdeş hormonlar
Menopoz için tamamlayıcı tedavi düşünüyorsanız bir doktor veya eczacıya danışın. Bu tedaviler düzenlenmemiş olabilir ve içerikleri her zaman garanti edilemez.
