T24 Dış Haberler
Bilim insanları yıllarını ıssız ormanlarda yeni tür aramakla geçiriyor ama dünyanın en nadir bitkilerinden biri, Malezya’da ailelerle dolu bir rekreasyon parkında keşfedildi. Yeni “peri feneri” türü, zorlu bir keşif gezisinde değil; yürüyüş yolunun hemen kenarında, yaprakların altında saklanırken ortaya çıktı. Hafta sonu ziyaretçilerinin birkaç metre ötede selfie çektiği bir anda.
Newsweek’in haberine göre Thismia selangorensis adı verilen bu yeni tür, Kuala Lumpur yakınlarındaki kalabalığıyla bilinen Taman Eko Rimba Sungai Chongkak parkında fark edildi. Çalışmanın yürütücüsü olan Malezya Orman Araştırma Enstitüsü’nden Siti-Munirah Mat Yunoh, keşfin “önemli bilimsel bulguların yalnızca uzak ormanlarla sınırlı olmadığını” gösterdiğini söyledi. Ona göre yoğun ziyaretçi trafiğine rağmen bu tür alanlar bile hâlâ belgelenmemiş türler barındırabiliyor.
Bitki, fotosentezi tamamen terk etmiş tuhaf bir cins olan Thismia grubuna ait. Güneş ışığıyla uğraşmak yerine enerjisini yer altındaki mantarlardan çekiyor. Klorofil olmadığı için renkleri soluk şeftali ve pembe tonlarına bürünüyor; bu da onu orman zemindeki yaprak çöplerine neredeyse kusursuz biçimde kamufle ediyor. Gizlenmek bu türlerin hayatta kalma stratejisinin temel parçası.
Doğa gözlemcisi Tan Gim Siew, Kasım 2023’te parkı ziyaret ederken bu türü ilk fark eden kişi oldu. Yaklaşık 10 santimetre boyundaki bitkinin mercan benzeri kökleri ve zamanla mitre adı verilen şemsiye biçiminde bir yapıya dönüşen şeftali tonlarında bir çiçeği vardı. Böylesine “dünya dışı” bir tasarımın piknik masasının birkaç adım ötesinde bulunması şaşırtıcı; fakat bu tezat da keşfi cazip kılıyor. Siew, bölgeye tekrar gittiğinde 20’den az birey olduğunu tahmin etti.
Bu düşük sayı nedeniyle T. selangorensis daha şimdiden Uluslararası Doğayı Koruma Birliği tarafından “kritik tehlike altında” kategorisine alındı. PhytoKeys dergisinde yayımlanan çalışma, türün geleceğinin özellikle yoğun ziyaret dönemlerinde park yönetiminin alacağı kararlara bağlı olduğunu vurguluyor.
Keşif, dünya çapında bilinen yaklaşık 120 Thismia türüne bir yenisini ekliyor. Bu türlerin çoğu aynı derecede görünmez ve aynı derecede hassas. Koruma uzmanları, bitkinin kırılganlığının bozulmamış ormanlara ve çok özel toprak koşullarına duyduğu yüksek bağımlılıktan kaynaklandığını belirtiyor. Araştırmacılar şimdi çevredeki alanları tarayarak başka bireyler bulmayı umuyor.
